In het Boterkerkje werd afgelopen vrijdag het boek 'Begraafplaatsen van Oirschot, Spoordonk en de Beerzen' gepresenteerd, een uitgave die de rijke geschiedenis van maar liefst zeventien voormalige en huidige begraafplaatsen in de gemeente zichtbaar maakt. Het boek is het resultaat van een inventarisatie door leden van de heemkundekringen ‘Den Beerschen Aard’ en ‘De Heerlijkheid Oirschot’ en vormt een belangrijke bouwsteen onder de gemeentelijke kerkenvisie en de visie op religieus erfgoed.
door Marcia Engelander - van den Wittenboer
Elke gemeente moet tegenwoordig een kerkenvisie opstellen, waarin vooral de toekomst van kerken en kloosters wordt beschreven. In Oirschot is die visie verbreed met twee extra elementen: het roerend religieus erfgoed en de begraafplaatsen in alle dorpskernen. Om een goed beeld te krijgen vroeg de gemeente de heemkundekringen om alle dodenakkers te inventariseren. De inventarisatie leverde zoveel details en verhalen op, dat al snel het idee ontstond om de gegevens te bundelen in een boek. Met ondersteuning van Theo Kralt, adviseur Erfgoed en Monumenten van de gemeente, staken de vrijwilligers van beide heemkundekringen vervolgens de koppen bij elkaar om van alle deelrapporten één samenhangend geheel te maken. De auteurs van het boek zijn Jan Aerts en Guus Staps namens ‘Den Beerschen Aard’ en Han Smits en Arthur de Vries namens ‘De Heerlijkheid Oirschot’. In het uiteindelijke boek worden niet alleen de bestaande begraafplaatsen beschreven, maar ook terreinen die inmiddels zijn verdwenen en de geschiedenis van de kerken en geloofsgemeenschappen waarmee ze verbonden waren of nog zijn.
Historisch
Tijdens de presentatie benadrukte Theo Kralt hoe waardevol de uitgave is voor Oirschot, Spoordonk en de Beerzen. Hij vindt het boek niet alleen heel mooi, maar wees ook op het belang van behoud, onderhoud, beleving en het historisch perspectief. “Het is een historisch belangrijke publicatie met een goede inventarisatie waarin beschreven is hoe het is en hoe het was." Funerair erfgoedspecialist Leon Bok van de Rijksdienst voor cultureel erfgoed, plaatste het Oirschotse initiatief in een bredere landelijke context van aandacht voor begraafplaatsen. "Ik ben heel erg blij met dit boek . Het is een belangrijke stap om een deel van het erfgoed bij een breder publiek bekend te maken."
Kunstwerken
Erfgoedwethouder Joep van de Ven die het eerste boek in ontvangst mocht nemen wijst op de steeds groter wordende aantrekkingskracht van begraafplaatsen, ook voor de jeugd. "Bij een reisje naar Parijs brengt men tegenwoordig ook een bezoek aan Père Lachaise." Een voorbeeld van een begraafplaats die is uitgegroeid tot toeristische en culturele hotspot. "Met het verschijnen van dit boek wordt onze eigen geschiedenis tastbaar." Van de Ven benadrukte dat begraafplaatsen niet alleen plekken zijn voor rust en rouw. "Daarnaast zijn begraafplaatsen een groene oase in onze gemeente en een bron voor geschiedenis, cultuur en herinnering. Ook zijn veel graven ware kunstwerken." Die kunstzinnige kant krijgt in het boek nadrukkelijk aandacht via foto’s en beschrijvingen van bijzondere grafmonumenten.
Poëzie
Dorpsdichter Roel Timmers leverde ook een bijdrage aan de uitgave en zorgde ervoor dat tussen de beschrijvingen en foto’s zo nu en dan ruimte is voor reflectie en poëzie. “Ik heb een aantal gedichten aangeleverd”, vertelt hij. “Het was niet moeilijk. Er bestaat immers al veel beeldspraak rond de dood. En daar kun je dan wel wat mee.” Met een glimlach somt hij enkele uitdrukkingen op: “Van het loodje leggen, tot het hoekje om”, en voegt eraan toe dat hij ook verwijzingen naar de hemelpoort en Petrus in zijn gedichten heeft verwerkt. Zo ontstaat een extra laag in het boek, waarin taal, troost en humor samenkomen.
Vormgeving
De vormgeving van het boek is verzorgd door Sofie den Ouden van VissenCom, die het geheel een eigentijdse en toch ingetogen uitstraling gaf. “Het was een eer om dit unieke boek te mogen ontwerpen en de complete opmaak te verzorgen”, aldus Den Ouden "Op het eerste gezicht is het onderwerp misschien zwaar, maar wat een pracht en diversiteit heeft deze gemeente te bieden." De omslag, met entreebeeld, de engelbewaarder van de begraafplaats in Oostelbeers, is volgens haar bedoeld als uitnodiging: “Het nodigt de lezer als het ware uit om binnen te komen.” Een modern, goed leesbaar lettertype en sober maar sfeervol kleurgebruik zorgen ervoor dat de inhoud centraal staat en tegelijk past bij het ingetogen karakter van het thema. De lezer van het boek haalt niet alleen een fraai vormgegeven uitgave in huis, maar ook een tastbaar stuk lokale geschiedenis. Hetgeen uitnodigt om met andere ogen langs de stenen en paden van de eigen begraafplaatsen te lopen. 'De begraafplaatsen van Oirschot, Spoordonk en de Beerzen' is te koop bij 't Bint.