Nog steeds druppelt de informatie binnen over de mannen die in september 1944 de Beerzen bevrijdden van de Duitse bezetters. De strijd was er hevig en beide zijden leden er flinke verliezen. John C. Dobson uit Yorkshire, destijds luitenant, was een van de Engelse militairen die meevocht en in een hevig vuurgevecht in de Beerzen gewond raakte. Kleinzoon Martin Whincup heeft de opa die in zijn geboortejaar overleed nooit gekend, maar raakte desondanks geïntrigeerd door zijn verhaal. Martin besloot zijn spoor te volgen door Nederland. Met een speciale stop in Middelbeers.

door Rens van Ginneken

Bij het Tweede Wereldoorlog herinneringsmonument op het Doornboomplein treft Martin Whincup (37) Monique van Erve. Monique heeft zich met name in de jaren tachtig en negentig samen met echtgenoot Henk en vele anderen in de Beerzen ingespannen om de bevrijders van destijds ten volle te eren. Dat resulteerde in onder meer een aantal bezoeken van oud-strijders van 1st Batallion Highland Light Infantry aan het dorp. Bezoeken die zowel bij de bevrijders van toen, als bij de Beerzenaren veel indruk maakten. Martin kwam een artikel over het overlijden van de laatst levende oud-strijder in dit weekblad tegen en besloot een bezoek te brengen aan Middelbeers, waar zijn opa met het Manchester Regiment tegen de Duitsers vocht en gewond raakte.

Ze kwamen vanaf Vessem

Martin neemt alles in het Middelbeerse dorpshart goed in zich op, terwijl Monique – goed onderlegd door al haar jaren in de Beerse heemkunde en in het Bevrijdingscomité – tekst en uitleg geeft bij het voormalige gemeentehuis, Café De Doornboom dat in 1944 in puin werd geschoten en de felle huis-aan-huis gevechten die hier plaatsvonden. “Er waren tientallen slachtoffers aan beide zijden en ook acht Middelbeerse burgers vonden de dood bij de gevechten op 22 en 23 september.” Geconfronteerd met de realiteit van het nu zo vredige Middelbeers, lijken juist de zwaarte en het belang van die oorlogsdagen ten volle bij Martin binnen te komen. Samen met Monique probeert hij de chronologie van de gebeurtenissen goed in beeld te krijgen. Martin: “Volgens mijn informatie kwam het Manchester Regiment van mijn opa uit de richting van Vessem. Met hun Vickers machinegeweren en mortieren hadden ze de opdracht de infanterie van achter uit te ondersteunen bij hun gevechten tegen de Duitsers.”

Hevig vuur van de Duitsers

Aanvankelijk ging die opmars op 22 september 1944 tamelijk vlot. De mannen waren onderweg om vanuit het zuiden en westen Operation Market Garden te gaan ondersteunen. “Maar”, vertelt Monique, “Hier werden ze tegengehouden aan de zuidelijke dorpsgrens, door hevig vuur van de Duitse troepen, die ook nog eens vanuit de kerktoren goed overzicht hadden over het terrein.” Volgens de logboeken van de Britse militaire leiding werden de Engelse troepen, waaronder het peloton dat luitenant John Dobson leidde, in de nacht van 22 op 23 september geïnfiltreerd door zo’n zestig Duitse militairen die het vuur openden. “Hoewel van het Manchester Regiment niemand gedood werd in die nacht, waren er wel enorm veel gewonden, waaronder mijn grootvader, die in zijn been werd geraakt. Voor hem stopte hier de Tweede Wereldoorlog, want hij moest naar het hospitaal”, aldus Martin.

Medailles wilde John niet

Martin vervolgt: “Mijn opa heeft er na de oorlog vrijwel niets over verteld en hij heeft zelfs de medailles waarop hij voor zijn bewezen diensten in de krijgsmacht recht had afgewezen”, vertelt hij. Toch weerhield dit Martin er niet van – wellicht triggerde het hem juist? – om de stukjes van de puzzel van zijn grootvaders oorlogsverleden bij elkaar te zoeken. “Het verhaal groeit nog steeds. Na opa’s universitaire opleiding besloot hij in 1942 in dienst te treden. Vanaf de landing van zijn regiment in Normandië, waarna er onder andere hard werd gevochten ten westen van Caen, komt er steeds nieuwe informatie bij. Destijds was hij een jonge luitenant, 23 jaar.”

Naar India uitgezonden

Na de Tweede Wereldoorlog was Johns militaire diensttijd nog niet voorbij, aldus Martin. “Na zijn repatriëring herstelde hij enige tijd in Yorkshire, waarna hij weer een machinegeweertraining kreeg in Chester. Vervolgens werd hij met het 2nd Bataillon van het Manchester Regiment uitgezonden naar India in 1946. Dit bracht grootvader John weer nieuwe ervaringen en: mogelijkheden om cricket te spelen!”, vertelt de kleinzoon met een glimlach. “Ook promoveerde hij daar nog, uiteindelijk zelfs tot de rang van majoor. Na zijn diensttijd keerde hij weer terug naar de Yorkshire Dales en het agrarische leven dat hij van zijn jeugd gewend was. Hij kocht een boerderij en een kudde melkvee en hij leidde een succesvol bedrijf. In 1988 overleed hij.”

Leerzame reis

Monique en Martin nemen de tijd om hun kennis en ervaringen te delen: aan beide kanten van het Kanaal is nog steeds grote behoefte om de verhalen te vertellen en van elkaar te leren. Martin Whincup zal op zijn leerzame reis nog Den Bosch en Arnhem bezoeken om het indrukwekkende verhaal van zijn grootvaders legeronderdeel in WO2 zo goed mogelijk te kunnen completeren. Hij draagt de erfenis van de bevrijding van de zuidelijke Nederlanden en de Beerzen verder mee tijdens zijn eigen levenswandel. Hij blaast een stukje nog onbekende geschiedenis nieuw leven in en maakt ook de Beerzen weer wat bewuster van de verhalen achter de mannen die hier vochten van straat tot straat, van huis naar huis, voor onze vrijheid.

Vickers Medium Machine Gun

Luitenant John C. Dobson leidde in 1944 een machinegeweerpeloton binnen het Machester Regiment, ter ondersteuning van 53rd Welsh Division. Zijn peloton bediende met 6-8 mannen een Vickers Medium Machine Gun. Ze waren betrokken bij de aanvallen door de Highland Light Infantry op de Duitsers in Oostelbeers en Middelbeers. Het machinegeweer werd van 1912 tot 1968 gebruikt in het Britse leger. Het middelzware machinegeweer, kaliber .0303, kon 600 kogels per minuut afvuren met een bereik van ruim vier kilometer en werd met water gekoeld. Het gebeurde weleens dat de bedienende militairen eroverheen urineerden als er niet voldoende water beschikbaar was.

Vickers-machinegeweren behoorden tot de dodelijkste wapens in de beide Wereldoorlogen en worden beschouwd als een van de beste machinegeweren ooit gemaakt. Toen het in 1968 uit dienst werd genomen, kreeg het een volledige militaire begrafenis in Bisley.