We rijden met zijn vijven van Cheb naar Pilsen, door Boheemse sprookjesbossen, over glooiende heuvels en elk dorpje is een schilderij waard. Mijn Scrambler gromt genoeglijk onder mijn zitvlak. De groene Tsjechische vlaktes en het hangen in de bochtjes brengen een prettig soort Zen onder mijn helm. Beelden van mijn kindertijd vermengen zich tegen de wind in met flarden van liedjes.
Op zulke momenten zijn wijlen Phil Lynott met ‘Jailbreak’, Johnny Cash met ‘The Ring of Fire’, of Luc de Vos van Gorki altijd wel ergens in de buurt. Ik hoor Lucs wonderlijke regels passeren, met zijn ‘talent voor het menselijk tekort’, zoals zijn vriend Rick de Leeuw het omschreef. Luc zingt:
Soms vraagt een mens zich af, hoe we ’t in godsnaam overleven
De nacht vol boze dromen en de wekker op half zeven
De heldentocht in de file, de heldentocht naar de discotheek
Om punten te verdienen en vannacht niet alleen te zijn
Wij zijn in ieder geval een dag of acht verlost van de ratrace en we zijn niet alleen vannacht, Tony, KJ, Wilhelm, Teddie en der Rensel. Na een uur of zeven, acht de coureur uithangen vallen we hongerig aan op borden pasta en Dicker Wurst en komen de tongen los. Ook in onze MC Kamasutra zijn de meningen verdeeld over het democratisch gehalte van het vaderland op achthonderd kilometers afstand. Eén van de motormannen vindt het systeem dermate uitgehold, dat we beter af zouden zijn met een sympathieke dictator. Volgens een recent onderzoek trouwens is dat een idee dat inmiddels zo’n dertig procent van de jeugd wel aanspreekt.
Het is ook een lastig concept, onze constitutionele monarchie en onze democratie, geschoeid op liberale waarden, nog los van het trauma van de ‘actieve herinnering’. Voor veel landgenoten is het al lastig te begrijpen dat een partij die de grootste werd bij de verkiezingen niet de alleenheerschappij krijgt, laat staan wat de invloed van een Eerste Kamer, Provinciale Staten, de rechterlijke macht en Europa daar nog aan toevoegt. In dat licht vind ik het idee van ‘een sympathieke dictator’ wel interessant om te overschouwen. Maar…
Hoe ik ook in mijn geheugen graag; het lukt me niet om één sympathieke dictator te vinden. De gruweldaden op miljoenenschaal van Hitler, Stalin en Mao zijn alom bekend. Dan heb je nog de dictators die het in ieder geval voor de bühne zo brengen dat ze best sympathiek zijn. Vaak onder het mom van een soort zorgzame vader- of opafiguur geven, of gaven ze leiding aan hun land. Orbán, Erdogan, Bouterse, Franco, Mussolini, Napoleon Bonaparte, Hoxha, Pol Pot, Mugabe, Pinochet. De één gooide een fascistisch sausje over het beleid, de ander een nationalistisch tintje of religieuze dogma’s. Maar een paar zaken zijn in de kern bij alle dictators hetzelfde: er wordt niet op een paar slachtoffers meer of minder gekeken en de dictator en zijn cirkel van vertrouwelingen verrijken zich schaamteloos ten koste van het volk.
Ik heb weleens wat gelezen van de mensapendeskundige Frans de Waal. Dat is best leerzaam over hoe wij als mensen omgaan met gezag en macht. Bij chimpansees vinden Machiavelli-achtige toestanden plaats rondom het alfamannetje. Verbondjes worden gesmeed om aan de macht te komen en vooral om die te behouden. Het alfamannetje regeert als een dictator, maar heeft zijn getrouwen hard nodig. Die worden gepaaid met gunsten, soms mogen ze zelfs paren met vrouwtjes van de alfa. Maar; als het alfamannetje zijn almacht verkeerd heeft ingeschat kan hij zomaar gecastreerd, of zelfs vermoord worden door tegenstanders die op zijn macht uit zijn. Vanuit die oorsprong is het niet raar dat de dictators in de mensenwereld compleet paranoïde worden en dan maar uit voorzorg potentiële gevaren rigoureus uit de weg ruimen.
Het is nog best lastig om sympathiek te zijn als dictator.
En zo rijden we vrij en blij door de voormalige DDR en Tsjecho-Slowakije, waar inmiddels óók weer opvallend veel gehoor is voor het extreemrechtse en pro-Russische gedachtengoed. Soms vraagt een mens zich af.