Met een flinke tentoonstelling in het Oude Kerkje geeft heemkundekring Den Beerschen Aard een mooi inzicht in de onderwijsgeschiedenis van de Beerzen. Zonder de bedoeling om volledig te willen zijn levert dit toch al een goed beeld hoe verschillende generaties het kleuter-, lager- en basisonderwijs op de scholen in Middelbeers en Oostelbeers beleefden. Van leesplankje tot digibord en van openbaar tot katholiek: het wordt allemaal getoond én ook nog deels beleefbaar gemaakt op 8 en 9 maart.

door Rens van Ginneken

Als je in je expositiecommissie twee doorgewinterde onderwijsmensen hebt met vele tientallen jaren onderwijservaring in de Beerzen, dan heb je bij het samenstellen van zo’n expositie al op zijn minst ‘een sticker verdiend’. In de commissie zijn naast Cees van der Heijden en Miriam Thijssen ook de inmiddels van hun vrije tijd genietende onderwijstijgers Joke van Ham en Monique van Erve ongetwijfeld van onschatbare waarde. Al was het alleen al vanwege de grote inbreng uit hun ‘ervaringsjaren’ natuurlijk. “Er was nog zoveel te vinden aan oude leesboekjes, lesmethodes en foto’s bijvoorbeeld”, aldus voormalig leerkracht aan de Oostelbeerse basisschool Joke van Ham. “In eerste instantie dachten we aan het inrichten van een hoekje bij de tentoonstelling ‘Beers Creatief’, maar we zagen al snel dat er zoveel voorhanden is, dat een zelfstandige tentoonstelling over het Beerse onderwijs echt wel gerechtvaardigd is.”

Eerst alleen openbaar onderwijs

De geschiedenis van het onderwijs in de Beerzen heeft verschillende invalshoeken uiteraard: de verschillende scholen in Oostelbeers en Middelbeers, de wisseling van de locatie, het samengaan van kleuter- en lager onderwijs in het basisonderwijs, de band met de kerk, de naamsverandering van de scholen, het samengaan van de Oostelbeerse en de Middelbeerse scholen in b.s. De Beerze, later b.s. De Vliertuin en de ontwikkelingen die het onderwijs zelf doormaakte. Zoals bijvoorbeeld het feit dat er tot 1932 alleen openbaar onderwijs was. “Er is behoorlijk wat fotomateriaal voorhanden bij de heemkundekring”, vertelt Monique van Erve, oud-leerkracht en oud-adjunct. Maar het is goed mogelijk dat er bij mensen thuis nog veel materiaal ligt wat de moeite waard is.” Joke: “Op de Facebookpagina Middelbeers zoals het was zijn we de mensen al een beetje aan het prikkelen voor de ze expositie en roepen we ook op om eventueel materiaal voor de tentoonstelling te leveren. Eventueel kunnen wij het inscannen en kopiëren. Bij foto’s met mensen erop is ook alle hulp welkom bij het erbij vermelden van de juiste namen”, benadrukt ze.

‘Slordig gewerkt’

“Het altaar willen we inrichten als een oud klasje”, onthult Monique. “We hebben nog oud meubilair, oude leesplankjes, wandplaten, klassenfoto’s, kaarten en historische afbeeldingen. Maar ook oude werkbladen en lesmethodes die teruggaan tot 1930. Met name de fraters in Tilburg hebben veel lesmateriaal gemaakt.” Joke pakt er een oud rapport van haarzelf bij. “Hier heeft de leerkracht er nog bij geschreven dat Joke erg slordig werkt”, zo vertelt ze met een lach. “Later werd het netter blijkbaar.” Monique, over de andere onderwijsopvattingen in vervlogen tijden: “Vroeger was het zo, dat als je aan het einde van de eerste klas niet voldoende kon lezen, je gewoon niet overging. Sommige leerlingen bleven zo vaak zitten, dat ze pas met veertien jaar van de lagere school kwamen. De overgang van kleuterschool naar lagere school is ook flink veranderd; binnen het huidige basisonderwijs is die overgang veel vloeiender geworden.”

Véél herkenning

Monique: “We gaan héél veel laten zien, maar we hebben ook niet de bedoeling om volledig te zijn; dat is onmogelijk. Toch kunnen we zo wel een hele aardige impressie tonen van het onderwijs in vervlogen tijden en de link met nu.” Commissielid Miriam Thijssen vult aan: “We verwachten met name dat de herkenning veel gespreksstof zal opleveren. Die verhalen van vroeger roepen vaak weer andere verhalen op en geven vast een mooi tijdsbeeld. Wellicht over de angst voor de schooltandarts, de schoolmelk, de mooie bordtekeningen, schoolreisjes, wie heeft er nog les gekregen van de nonnen, wie herinnert zich nog dat onder en bovenbouw aparte gebouwen waren?”

Uitstapje naar de moderne school

Ze vervolgt: “Klas 1,2 en 3 waar nu de brandweer is en klas 4, 5 en 6 in de Sint Jorisstraat. En zelf heb ik nog meegemaakt dat het schooljaar begon op 1 april.” Joke: “Wij moesten aanvankelijk ook op zaterdagmorgen naar school. En wie herinnert zich nog de aparte opleidingsklas, voor de kinderen die wat ‘beter’ konden leren? De maatschappij is flink veranderd en de school veranderde mee. Daarom willen we bij de expositie ook een aantal keren een ‘uitstapje naar b.s. De Vliertuin – aan de overkant van het Oude Kerkje – begeleiden. Zodat de mensen ook een indruk krijgen van de moderne school van 2025. Ook dat zal voor veel mensen ongetwijfeld een ‘eye-opener’ zijn!”, zo besluit ze uitnodigend.

Wie misschien nog interessante foto’s van de schooltijd uit het verleden heeft, of andere spullen die mooi zijn om te tonen, kan contact opnemen met Monique van Erve ( 06-12712455 ) of met Joke van Ham ( 06-38657872 ).

Expositie ‘Onderwijs in de Beerzen’ op zaterdag 8 maart van 13.00 tot 17.00 uur en op zondag 9 maart van 11.00 tot 17.00 uur in het Oude Kerkje in Middelbeers.