Er is in geen velden of wegen een landbouwakkoord te bekennen, het kabinet ligt op z’n rug en de boerenopstand rolt over Europa. Ook in 2024 akkert Bureau Pees nog even door met de bijzondere ‘op locatie voorstelling’ Iets Met Boeren, zoals op 5-6-7 april in Oostelbeers. Al sinds het najaar van 2021 toert Bureau Pees met deze opmerkelijke theaterserie door het land, bedoeld om een breed publiek te betrekken bij het actuele landbouwdebat en op die manier de polariserende toon daarin te bestrijden. Een bijdrage aan een noodzakelijke transitie.

door Rens van Ginneken

“Dat deze productie mede door ZLTO werd geïnitieerd, wil zeker niet zeggen dat alleen het boerenperspectief aan bod komt in deze voorstelling. Het is alles behalve boerenpromotie”, zo vertelt redacteur en theatermaker bij Bureau Pees, Peter Dictus. “Wel willen we graag de scherpe kantjes, de polarisatie uit het debat halen, zodat je ook met een andere blik naar dit onderwerp leert kijken. Uiteindelijk zal alleen het verkleinen van de kloof tussen boer en burger bij dit beladen onderwerp tot oplossingen kunnen leiden”, zo is zijn overtuiging.

Onbetrouwbare politiek

“De achterliggende gedachte is ook voor een flink stuk: hebben de boeren in de gaten dat ze onderdeel zijn van een groter geheel, waarin het vooral om winstmaximalisatie ten koste van alles gaat? Ze hebben last van een onbetrouwbare overheid, met onduidelijk beleid, slappe wetten en steeds opnieuw aangepaste regelgeving. Zo gaan ze de overheid zien als de boze tegenpartij en Caroline van der Plas als het redmiddel, terwijl dat soort populistische politiek geen oplossingen brengt uiteindelijk. Wat het probleem nog lastiger op te lossen maakt, is de korte termijnvisie, die onvermijdelijk samenkomt met de beperkte cyclus van politici, die binnen enkele jaren moeten scoren, terwijl de sector en de maatschappij juist gebaat zouden zijn bij een beleid voor de lange termijn om deze puinhoop op te lossen.”

Het platteland is in rep en roer. De boer is het beu. Te hoge kosten, te lage prijzen, te weinig waardering en telkens nieuwe regels. De boer verlaat stal en akker en trekt ten strijde. Verderop telt de boswachter de vogels, meet de wetenschapper het weer, bedenkt de politicus een plan, plakt de activist zich vast en kijkt de klant naar de prijs van de worst. Er is iets aan de hand. Er moet iets gebeuren. Terwijl de kip en het ei op elkaar staan te wachten.

Inmiddels loopt deze voorstelling al een jaar of vier en wordt de theatergroep ook zeer geregeld uitgenodigd om op boerenerven te komen spelen. “Vaak werken we dan ook met lokale spelers, maar we hebben ook een ‘ingedikte versie’, die weer meer geschikt is voor bijvoorbeeld congressen. Het spelen op boerenerven is een groot voordeel, zo merken we. Voor de toeschouwers is het vaak een eye-opener om te zien hoe het er in de praktijk uitziet en voor ons zorgt het dat we de nuance ook in het oog blijven houden. Het is natuurlijk confronterend om te horen dat koeien continu bezwangerd worden en dat hun kalveren al snel bij de moeder worden weggehaald om maar zoveel mogelijk melk te geven. Aan de andere kant zie je de gastvrije boerenfamilie, die het vaak met een bedrijf dat miljoenen omzet, nog amper voor elkaar krijgt om de eindjes aan elkaar te knopen. Dan krijg je het niet over je hart om daar zonder respect een voorstelling over te maken.”

Extinction Rebellion als toeschouwer

Het publiek is behoorlijk divers, aldus Dictus. “Uiteraard komen er andere boeren en mensen van de ZLTO, maar ook bestuurders, klimaatwetenschappers, onderzoekers en gewone burgers natuurlijk. Ook de top van BBB en zelfs Van der Plas hebben de voorstelling gezien. Toen we de voorstelling in Reusel speelden kwamen er zelfs mensen van Extinction Rebellion kijken, die natuurlijk ook hun punt hebben. Zij zagen de boeren altijd als de vijand, maar ze zagen nu ook de ‘twijfelende boer op leeftijd’, die de loodzware afweging moet maken: ga ik stoppen of ga ik wéér innoveren en fors investeren? En hoe zit het met de opvolging in het bedrijf; is dat nog verantwoord? Al die aspecten voel je zowat lijfelijk als je op de boerderij speelt. Frank en Maaike van der Heijden uit Middelbeers – waar we komend weekend gaan spelen – hadden de voorstelling ook in Reusel gezien. Ze vonden het aanvankelijk confronterend, maar het bleef ze door het hoofd spoken en uiteindelijk wilden ze dat we bij hen ook zouden spelen. Dan zijn we misschien toch goed bezig om die kloof te verkleinen”, zo lacht de theatermaker.

In de plattelandslucht

Hij besluit: “Dit is een keileuk project, voor ons om op deze manier bij te dragen aan een gezond debat, maar ook voor het publiek, dat er letterlijk in de plattelandslucht met de neus bovenop zit. De voorstelling speelt op een boerderij, waar het publiek in het volle daglicht langs een collage van scènes wandelt: in de schuur, in de stal, op het erf, in de wei. Geleidelijk raakt elke bezoeker een tikkeltje vervreemd van de eigen mening.

“Iets met Boeren is een indringende voorstelling die aanzet tot nadenken”. (Emmanuel Naaijkens, Brabant Cultureel, 4 oktober 2022)

ZLTO Oirschot-de Beerzen verzorgt samen met Bureau Pees op 5-6-7 april vijf voorstellingen van ‘Iets met boeren’, op het boerenbedrijf van familie Van der Heijden, Achterste Heistraat 7 in Oostelbeers. Kaarten verkrijgbaar via www.ticketcrew.nl/tickets/iets-met-boeren.