Voor de Beerzen eindigde de Duitse bezetting in september 1944, mede dankzij de dappere mannen van 1st Batallion Highland Light Infantry. Eén van hen was de toen nog maar 19-jarige Michael Mulheron uit Glasgow. Vanaf de vijftigste Bevrijdingsdag in Oost-, West- en Middelbeers in 1994 bezocht hij verschillende keren het dorp. Samen met zijn strijdmakkers en de Beerzenaren herdacht Michael de gevallenen en de bikkelharde strijd die hier werd geleverd. Op 6 november overleed hij als laatste van de ‘Beerse bevrijders’ op 98-jarige leeftijd, een ‘gewone man’, die voor altijd als een held geëerd zal worden in het dorp.
door Rens van Ginneken
Hij was geboren en getogen in Glasgow, Schotland en startte als 14-jarige al zijn eigen bedrijfje in haardhout. Het kan voor Michael Mulheron bijna niet anders dan een ‘life changing experience’ zijn geweest, toen hij op 6 juni 1944 als jongen van 18 landde op de Normandische kust en de verschrikkingen van de oorlog op het Europese vasteland tegemoet ging. Met zijn kameraden van de Highland Light Infantry werd hij gedropt in de branding van Gold Beach. Zijn zoon – Michael Mulheron jr. – weet nog wat zijn vader vertelde over die dag. “Toen we bij Frankrijk aankwamen, waren er zoveel boten dat je de zee nauwelijks meer zag. Alles wat kon varen werd ingezet vanuit Engeland om de troepen te vervoeren. Ik weet nog dat ik het nogal raar vond dat we ook een afgedankte fiets mee moesten sjouwen door de branding. Wat hadden we daar nu aan?”
‘Je moest het gewoon doen’
Aanvankelijk vertelde zijn vader weinig over zijn oorlogsherinneringen en de ongetwijfeld schokkende dingen die de jonge mannen meemaakten. Na de oorlog moest het gewone leven weer worden opgepakt. Pas veel later – toen de reünies met strijdmakkers van toen georganiseerd werden - kwamen de verhalen los. “Ik heb mijn vader weleens gevraagd of hij toen niet bang was. Hij zei: ‘Jawel, maar je moest het gewoon doen’. Ik denk dat veel van de jongemannen toen vooraf misschien niet zo stilstonden bij de gevaren. Ze wilden iets doen voor hun land, voor Europa. Ze zagen het gewoon als hun plicht: niet zozeer als iets heldhaftigs.”
Hevige strijd in de Beerzen
Vele tientallen legeronderdelen uit onder meer het Verenigd Koninkrijk, de VS, Canada en Polen, vochten zich een weg oost- en noordwaarts, waaronder ook het infanteriebataljon van Michael Mulheron. Eenmaal aangekomen ten zuiden van Middelbeers op 21 september 1944 stuitten de Schotten op hevige weerstand van de Duitse bezetters in het dorp. De logboeken van de militaire leiding, maar ook de ooggetuigen in het dorp spreken van zeer bloedige gevechten. Straten moesten vaak huis voor huis worden ingenomen en de hoeveelheid slachtoffers liep in de tientallen aan beide kanten. Ook de materiële schade in het dorp was enorm: overal brandden boerderijen en lagen gebouwen in puin.
Michael raakte gewond
Uiteindelijk lukte het de Schotten na drie dagen van bijna onafgebroken gevechten, samen met onder meer een bataljon uit Wales, om de Duitse bezetters te verdrijven op 23 september. “Mijn vader heeft later nog geregeld verteld over de bloedige gevechten in de Beerzen en onderweg naar Den Bosch. Daarbij zijn veel kameraden gesneuveld. Hijzelf is zwaar gewond geraakt in het dorpje Elst toen een fragment van een handgranaat zijn keel doorboorde. Hij overleefde, maar was maandenlang zijn stem kwijt. Hij revalideerde in een ziekenhuis in Manchester en pakte daarna de draad weer op als militair. Hij diende tot 1947 onder meer nog in Egypte, maar ook in Gaza en had daar een relatief rustige tijd. Hoe ironisch is dat, als je de vreselijke situatie daar nu ziet…
Uitgenodigd voor Bevrijdingsfeesten
Toen er in 1994 een uitnodiging kwam vanuit de provincie Noord-Brabant, ter gelegenheid van 50 Jaar Bevrijding, was Michael Mulheron degene die zijn strijdmakkers van de Highland Light Infantry voorstelde om niet naar Den Bosch, maar naar Oost-, West- en Middelbeers te gaan. “De kameraden van het bataljon hadden inmiddels na heel wat jaren toch weer geregeld contact door reünies hier in Glasgow. Hij kreeg hen zover dat ze meegingen naar het kleine dorpje, in plaats van naar de provinciehoofdstad. Ik weet niet precies wat vaders beweegredenen waren, maar hij had er ongetwijfeld een goed gevoel bij”, lacht Michael jr.
28 oud-strijders in Middelbeers
In Oost-, West- en Middelbeers lag de organisatie destijds bij het Aktiekomitee ‘op het bordje’, zo vertellen Monique en Henk van Erve bij een tafel vol met fotoalbums, logboeken en oorlogsliteratuur. Monique: “De correspondentie verliep via Michael en zo zouden er 28 oud-strijders met aanhang naar ons dorp komen, plus twee doedelzakspelers. Het werd een enorm geregel, maar gelukkig was er volop animo om hen hier bij mensen thuis onder te kunnen brengen. Er was een goed gevuld programma opgetuigd. Samen met burgemeester Wijgergangs van de Beerzen heeft Michael toen op het Doornboomplein het Beerse Vrijheidsvuur ontstoken. Het werd voor de Schotten, maar ook voor ons een gedroomd scenario. Er waren prachtig optredens van de Luchtmachtkapel en van Lee Towers en Albert West. Het werd gezellig en laat natuurlijk. De volgende dag was er een mis met koren, de harmonie en de gildes. Ik weet nog dat de Schotten met gekruiste armen zongen en dat er doedelzakmuziek was. Dat was heel aangrijpend. Ook volgden de dagen erna nog bezoeken aan de legerplaats Oirschot waar de Schotten met alle egards werden ontvangen en er werden militaire begraafplaatsen bezocht.”
‘Gewone soldaten’ werden helden
Ze vervolgt: “De Schotten zeiden: we zien onszelf als gewone soldaten, maar bij jullie werden we ‘Heroes’. Zo groeiden er warme vriendschapsbanden met de oud-strijders en hun families, uiteraard ook met Michael, met wie we veel contact hadden. Het jaar erna werden wij in Glasgow uitgenodigd, dat was ook hartverwarmend. Om de vijf jaar kwam er vervolgens een delegatie uit Glasgow. Naarmate de mannen ouder werden, werd de groep kleiner. Michael kwam voor het laatst in 2014, daarna werd zijn gezondheid helaas te broos. Maar we bleven altijd contact houden met hem en zijn familie. We voelen mee met zijn familie in hun rouw nu. En vergeten zullen we Michael en zijn kameraden nooit. Ze hebben ons bevrijd én ons leven verrijkt.”
Diep ontroerd
Bij die laatste gelegenheid in 2014 werd Michael vergezeld door Michael jr., zijn echtgenote en een andere zoon. Michael jr.: “Het viel ons op hoe diep ontroerd hij was bij elk bezoek aan Middelbeers. Het maakte diepe indruk op hem, maar ook op ons. De mooie band met de mensen in het dorp en de warme vriendschap met Henk en Monique, de mate van respect die mijn vader en zijn kameraden kregen: heel bijzonder om mee te mogen maken, dat mensen op deze manier zo’n bijzonder onderdeel van elkaars leven worden.”
“De laatste jaren verbleef vader in een verzorgingshuis. Hij vertelde nog weleens dat hij veel van de wereld had kunnen zien, alleen niet altijd onder de ideale omstandigheden. Zijn tijd in de oorlog en die spannende weken in de Beerzen hebben hem als jonge kerel onmiskenbaar gevormd. Die ‘lads’ moesten in versneld tempo volwassen worden, zo gaat dat gewoon. Maar hij vond buiten twijfel dat hij een goed leven gehad had. Hij was dankbaar voor wat hem was toegevallen”, zo besluit Michael jr.